Niedoczynność tarczycy — jakie badania wykonać przy podejrzeniu i czy samo TSH wystarczy?

Występowanie chorób tarczycy i rodzaje niedoczynności

Choroby tarczycy są bardzo częste, zwłaszcza wśród kobiet, u których najczęściej występuje niedoczynność i/lub Hashimoto. Diagnostyka tych stanów wbrew pozorom nie jest łatwa, chociażby dlatego, że tylko część badań jest dostępnych na NFZ, a skierowania na badania bardzo ciężko czasem otrzymać. Mamy też dosyć małą świadomość różnorodności zaburzeń, które w obrębie niedoczynności występują.

Niedoczynność tarczycy najczęściej kojarzona jest z wysokim poziomem TSH. To hormon, który zawiaduje funkcjonowaniem tego narządu. Gdy stymuluje go do pracy- rośnie. Kiedy nie ma takiej potrzeby, obniża się lub utrzymuje w granicach normy. W tym miejscu chciałabym też zaznaczyć, że wartością fizjologiczną, którą uznajemy za prawidłową dla TSH, jest przedział 1,5-2 uIU/ml. Wartości wyższe, zwłaszcza wśród młodych osób, powinny być wskazaniem do poszerzenia diagnostyki.

Jak już wcześniej zaznaczyłam, niedoczynność tarczycy nie jest jednolitym zaburzeniem. Wyróżniamy jej kilka rodzajów:

— subkliniczną,

— pierwotną,

— wtórną,

— trzeciorzędową.

Każda z tych niedoczynności charakteryzuje się innymi przesunięciami w wynikach laboratoryjnych, szerzej opisałam to w TYM artykule.

Niedoczynność tarczycy i objawy mogące o tym świadczyć

Objawy te mogą być bardzo niespecyficzne, ponieważ receptory dla hormonów tarczycy znajdują się w każdej komórce organizmu. Jednak do najczęstszych zaliczamy:

• Senność i szybką męczliwość;
• Duże spadki energii w ciągu dnia;
• Silne zmęczenie po przebudzeniu, nawet po dobrze przespanej nocy;
• Zaburzoną termogenezę związaną ze stałym odczuwaniem zimna, również w upalne dni,
• Duże spadki wydolności;
• Zaburzenia pamięci i koncentracji;
• Spadki nastroju, niechęć, apatię, brak motywacji do wykonywania zarówno obowiązków, jak i czynności, które sprawiały dotychczas przyjemność;
• Duży problem z masą ciała, szybki jej przyrost mimo często ujemnego bilansu kalorycznego i problem z jej redukowaniem;
• Zaparcia, problemy z wypróżnianiem, spowolnienie pracy układu pokarmowego;
• Bóle i sztywność mięśniowa;
• Problemy z tkanką kostną, bóle stawowe, zwłaszcza większych stawów takich jak staw kolanowy – związane jest to ze zmniejszoną produkcją kolagenu i kwasu hialuronowego;
• Charakterystyczne obrzęki, zwłaszcza obrzęki twarzy, łydek, szyi, związane ze zmniejszonym oddawaniem moczu i z zatrzymaniem wody w organizmie;
• Duże problemy ze skórą, trądzik, wypryski, suchą i odwodnioną skórę;
• Sińce pod oczami;
• Wypadające i łamliwe włosy;
• Łamliwość, deformację paznokci, plamki na paznokciach;
• Zaburzenia miesiączkowania u kobiet (zbyt długie lub zbyt krótkie miesiączki, skąpe krwawienia, silne bóle brzucha w czasie trwania miesiączki i inne objawy charakterystyczne dla PMS);
• Problemy rozrodcze – często przyczyną problemów z zajściem i utrzymaniem ciąży u kobiet jest właśnie nieprawidłowa praca tarczycy;
• Zaburzone libido zarówno u kobiet jak i u mężczyzn;
• Częste infekcje związane z nieprawidłową pracą układu odpornościowego;
• Problemy z układem sercowo- naczyniowym – najczęściej bradykardię (tzn. spowolnienie pracy serca, zmniejszenie ilości uderzeń na minutę);
• Nieżyt górnych dróg oddechowych, problemy z oddychaniem, spłycony oddech.

Czy oznaczenie poziomu TSH jest wystarczające do sprawdzenia pracy tarczycy?

Nie, dlatego, że TSH nie jest hormonem tarczycy. Jest hormonem wytwarzanym przez przedni płat przysadki mózgowej. Pobudza tarczycę do wydzielania hormonów lub jest sygnałem do zahamowania ich wydzielania. A zatem powinien być brany pod uwagę podczas diagnostyki zaburzeń tarczycowych. Jednak są rodzaje niedoczynności, przy których TSH mimo wszystko nie wzrośnie (np. przy wtórnej niedoczynności tarczycy, TSH potrafi przejściowo nawet spadać w trakcie aktywnej choroby Hashimoto). Dodatkowo w związku z tym, że TSH jest hormonem przysadki, jego wartości mogą się zmieniać pod wpływem innych czynników niż praca tarczycy.

Jakie czynniki, inne niż zaburzenia pracy tarczycy, mogą wpływać na poziom TSH?

— stres, związany z pobraniem krwi lub długo utrzymujący się stres fizyczny, lub emocjonalny;

— choroby, infekcje;

— brak snu;

— ciąża i karmienie piersią;

— używanie leków, sterydów, leków przeciwdepresyjnych itd.;

— choroby układu krążenia;

— głodzenie się lub przejadanie;

— nieprawidłowe przygotowanie się do badań, podczas których oznaczane jest TSH (ten hormon powinien być oznaczony w godzinach porannych).

Jakie badania wykonać, by dokładnie skontrolować pracę tarczycy?

Jeśli dotyczą Cię wyżej wymienione objawy i chcesz sprawdzić, czy odpowiadają za nie nieprawidłowości w  obrębie pracy tarczycy, najlepiej byłoby przeprowadzić badania:

Przypominam również, że wszystkie badania powinny być interpretowane przez osobę wykwalifikowaną do tego, a diagnozę i rozpoznanie stawia lekarz.

---