Trądzik jest bardzo powszechną chorobą jednostki włosowo-łojowej. Dotyczy do 85%, a według niektórych autorów, nawet do 100% osób w wieku pomiędzy 12, a 25 rokiem życia. U coraz większej części pacjentów choroba ma tendencję do występowania również w wieku starszym. Z danych sprzed kilku lat dotyczyło to 30% kobiet i 15% mężczyzn. I o ile trądzik w wieku młodzieńczym zazwyczaj, przy odpowiedniej pielęgnacji i zdrowym stylu życia, mija z wiekiem. Jest związany z rosnącą ilością hormonów płciowych, do których każdy organ, w tym skóra, muszą się przyzwyczaić. O tyle trądzik w wieku dorosłym zazwyczaj sam nie mija i wymaga dojścia przyczyny jego występowania. To powinno być punktem wyjścia w tego typu przypadkach. Dojście przyczyny występowania trądziku i działanie ukierunkowane na przyczynę. Leczenie objawowe w trądziku hormonalnym (antybiotyki, izotek) zazwyczaj nie jest skuteczne. Jest za to obarczone wieloma skutkami ubocznymi. Kuracje często ponawiane są bez końca, przez co pacjent pozostaje z trądzikiem i komplikacjami, do których doszło w trakcie leczenia.
Z mojego doświadczenia wynika, że u osób dorosłych, jedną z najczęstszych przyczyn występowania trądziku jest podwyższony poziom dihydrotestosteronu, w skrócie DHT.
DHT
Dihydrotestosteron należy do grupy androgenów. Przy czym zdecydowanie należy podkreślić, że z nich wszystkich jest najsilniejszy (5-10 razy silniejszy niż testosteron!). Powstaje on w wyniku przekształcenia testosteronu przez enzym 5-L-reduktazę. Doprowadza do powstawania trądziku w typowych miejscach dla lokalizacji hormonalnej, w tzw. strefie C- broda, policzki i żuchwa (5-L-reduktaza typu I). Są to zmiany naciekowe. Często bolące, współwystępujące z przebarwieniami.
Jak powstaje trądzik pod wpływem DHT?
Hormony androgenowe w różnych miejscach w naszym organizmie posiadają swoje receptory. Receptory są swego rodzaju zamkami, które mogą być otworzone odpowiednio dopasowanym kluczem. Jeśli hormon, a konkretnie DHT, połączy się ze swoim receptorem w obrębie skóry, nasili produkcję sebum przez sebocyty (komórki wchodzące w skład jednostki włosowo-łojowej i produkujące sebum) i nasili ich wzrost. Receptory sebocytów są bardzo wrażliwe na DHT. Jeśli jego poziom jest dodatkowo podwyższony w surowicy, wtedy produkowana ilość sebum jest bardzo duża. To stwarza dobre warunki do rozwoju trądziku.
Z jakich przyczyn może dochodzić do nadprodukcji DHT w organizmie?
Tych przyczyn jest bardzo dużo, ale do najczęstszych należą:
— zaburzenia gospodarki węglodanowo-insulinowej;
— zespół policystycznych jajników;
— hiperprolaktynemia;
— zaburzenia owulacyjne i niski poziom progesteronu;
— bardzo silny stres, generowany sytuacjami życiowymi, przetrenowaniem, przepracowaniem, brakiem snu, niedostateczną regeneracją;
— nadaktywność enzymu 5-L-reduktazy (genetyczna lub wynikająca z hiperprolaktynemi);
— problemy z nadnerczami, ich przerosty, gruczolaki.
Czy da się obniżyć poziom DHT?
Oczywiście, że tak. Jednak metody pracy z pacjentem zależą od przyczyny występowania podwyższonego poziomu DHT. Aby znaleźć przyczynę wysokiego poziomu dihydrotestosteronu konieczna jest wnikliwa analiza przypadku i współwystępujących objawów, wyników badań. Konieczna jest również współpraca z doświadczonym kosmetologiem, dermatologiem i endokrynologiem. Od strony dietetycznej również jesteśmy w stanie bardzo dużo zdziałać. I właśnie takie podstępowanie, holistyczne, z naciskiem na znalezienie przyczyny daje trwałe efekty. Tego przykładem jest poprawa stanu skóry mojej pacjentki.
Jeśli leczenie pierwszego rzutu nie daje efektów, a nie była pogłębiona diagnostyka, to w pierwszej kolejności należałoby podjąć kroki w znalezieniu źródła tychże problemów. Trądzik i problemy skórne nigdy nie powinny być bagatelizowane. Zawsze jest bowiem jakaś przyczyna ich występowania. Gdy odpowiada za to dysbalans hormonalny to spektrum problemów po pewnym czasie może być większe (np. problemy z zajściem w ciążę). Lista badań w takich przypadkach powinna być ustalana indywidualnie. Należy też pamiętać, że hormony w przypadku kobiet bada się w odpowiednich dniach cyklu. DHT zleca się badać w dowolnym dniu, jednak ja polecam badać w środku cyklu lub w fazie lutealnej.
Bibliografia:
1. Chałubek A., Rola stresu, rytmu okołodobowego oraz zmian hormonalnych w trądziku późnym, Aesthetic Cosmethology and Medicine, 4/2022/vol.11.
2. Gardner D.G., Shoback D., Endokrynologia ogólna i kliniczna Greenspana, Lublin 2011.
3. Narbutt J., Skibińska M., Nowoczesne leczenie ogólne w dermatologii, cz.1, PZWL, Warszawa 2020.